रेणुका : संविधान सभादेखि गाउँपालिका नेतृत्वसम्म

काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाको चौरिदेउराली गाउँपालिकाको अध्यक्षमा नेकपा (माओवादी केन्द्र)बाट रेणुका चौलागाई निर्वाचित भइन्। नेकपा (एमाले)का जितराम लामालाई ७६५ मतान्तरले पराजित गर्दै अध्यक्षमा निर्वाचित उनले ६ हजार २२८ मत पाएकी हुन्। गाउँपालिकामा काङ्ग्रेस र माओवादीबीच चुनावी तालमेल थियो। उपाध्यक्षमा काङ्ग्रेसका शेरबहादुर तामाङ निर्वाचित भएका छन्। 

'विभिन्न क्षेत्रबाट सल्लाह र सुझाव लिने काम भइरहेको छ। मतदातालाई धन्यवाद भन्ने जुलुसमा धेरै उत्साहित छन्/थिए। महिलाहरू अझ बढी उत्साहित हुनुहुन्छ,' उनले भनिन्। महिलालाई प्राथमिकतामा राख्दै पालिकाको सम्पूर्ण क्षेत्रमा विकास पुर्‍याउने उनको योजना रहेको छ।  

‘गृहिणी तथा आम महिलाको व्यक्तित्व विकासको लागि सामाजिक, राजनीतिक क्षेत्रमा चेतना स्तर बढाउन आवश्यक छ,’ उनले थपिन्, 'ग्रामीण क्षेत्रका महिलालाई उत्पादनमा जोड्न खेतीपाती र पशुपालनलाई व्यवसायिक बनाउने र सिपमूलक तालिमसहित रोजगारीको व्यवस्था मिलाउन पहल गर्छु।'

कांग्रेस र एमालेका तुलनामा माओवादीमा टिकट लिन केही सहज भएको उनको अनुभव छ। त्यसैले टिकट लिन उनले ठूलो समस्या खेप्नुपरेन, दलमा सर्वसम्मत भइन्। २०६४ मा संविधानसभा सदस्य भइसकेकाले पनि पार्टीमा आफूलाई सहज भएको उनको अनुभव छ। देशको संविधान लेखेर उनी त्यही संविधानअनुसार बनेको स्थानीय तह हाँक्ने जिम्मेवारीमा चुनाव जितेर पुगेकी छन्। 

समानुपातिकबाट सांसद बन्दा महिलालाई दयामायाले दिइएको पद जस्तो लाग्यो उनलाई। त्यसप्रति आम मानिसको दृष्टिकोण राम्रो नभएको उनले महसुस गरिन्। कार्यकारी पदमा रहेर काम गर्न महिला पनि पुरुषसरह सक्षम रहेकाले दयामायामा मात्र सीमित हुन नचाहेको उनको भनाइ छ।

'स्थानीय तह भनेको जनतासँग प्रत्यक्ष जोडिएर काम गर्ने ठाउँ भएकाले केन्द्र छाडेर स्थानीय सरकार राजेको हो,’ संविधान सभा सदस्यबाट गाउँसभा नेतृत्वसम्म पुगेकी उनले भनिन्, 'गाँउपालिकाको अध्यक्षले गाँउको आवश्यक परिर्वतनलाई नजिकबाट नियाल्दै विकास गर्न सक्छन्। संविधान सभामा रहेर संविधान बनाउन भूमिका खेलेँ। त्यही संविधानलाई कार्यान्वयन गर्न स्थानीय तहमा आएकी हुँ।'

000

विद्यार्थी जीवनबाटै राजनीतिमा चासो राख्ने रेणुका सानैदेखि 'विद्रोही' स्वभावकी थिइन्। २०५० मा अखिल क्रान्तिकारी काभ्रेको विद्यार्थी संगठनमा आबद्ध उनले २०५२ सालमा जनवादी विवाह गरिन्। विवाह हुँदा उनी २०५२ अखिल क्रान्तिकारी काभ्रेको कोषाध्यक्ष थिइन्। 

बाजा बजाएर, आँगन पोलेर, सिन्दुरपोते लगाएर विवाह हुन्थे। उनले फरक तरिकाले विवाह गरिन्- जनवादी। राजनीति गर्नका लागि बिहे गरेको बताउने उनी भन्छिन्, ‘मेरो विवाह मैनबत्ती बालेर, हात मिलाएर भयो। सयौँ मानिस अगाडि थिए। भाषण गरेर विवाह भयो,' उनले विवाहको क्षण सम्झिइन्। 

‘छोरी राजनीति गर्ने र बाहिर धेरै हिड्ने भएकाले आमाबुबा पिर गर्नुहुन्थ्यो। सत्र वर्षको हुँदै धेरै ठाउँबाट विवाहको कुरा आइसकेको थियो,’ उनी सुनाउँछिन् ‘राजनीतिक पृष्ठभूमि नभएको परिवारमा विवाह गरिदिन हतार गर्नुहुन्थ्यो।’

विवाह हुँदा उनले विद्यालयीय शिक्षा पूरा गरेकै थिइनन्। श्रीमान नवीन गौतम जनयुद्धमा होमिएका थिए। प्रहरीले श्रीमान् कहाँ छन् भन्दै विद्यालयमै आएर दुःख दिन्थे। २०५३ सालमा उनलाई एक महिनासम्म स्थानीय चौकीकै हिरासतमा राखिएको थियो। त्यस समयमा शारीरिक तथा मानसिक यातना खेप्नुपरेको उनी बताउँछिन्।