बलिउड फिल्म: हिन्दु र मुस्लिमबीच धार्मिक विवाद ल्याउने शृंखला

एउटा कथा, धेरै पात्र अनि धेरै मान्छेको मिहिनेत। तबमात्र फिल्म तयार हुन्छ। एउटै चलचित्र, जसलाई अनगिन्ती पटक 'समाजको दर्पण' भनिन्छ।

तर विगतमा यो ऐना कति धुलो वा स्पष्ट भएको छ त? त्यो अन्तिम फिल्म याद छ, जुन हेरेर तपाईंले धर्महरूबीचको खाडल मिठासले भरिएको वा तीतोपनले गहिरो भएको देख्नुभयो? यस कथामा हामी सन् २०२२ मा रिलिज भएका केही फिल्महरूको बारेमा कुरा गर्नेछौं, जसमा कुनै पनि दृश्य वा फिल्मको पृष्ठभूमिमा धर्म थियो।

गीतमा लगाइने लुगाको रङ धर्मसँग जोडिएको बेलामा कथाको केन्द्रमा वा पृष्ठभूमिमा धर्म रहेको फिल्मको उल्लेख गर्नुपर्छ। तर पहिले विगतका चलचित्रहरू हेरौं- जसमा धार्मिक सद्भाव बढाउने प्रयास गरिएको थियो।

हिन्दु बन्ने कि मुस्लिम?

सन् १९४१ मा वी शान्तारामको फिल्म 'पडोसी' रिलिज भएको थियो। फिल्मको पहिलो दृश्यमा मिर्जा नमाज पढ्न आउँदा पण्डित (ठाकुर) रामायण पढिरहेका छन्। मिर्जा सोध्छन्- किन उठ्नुभयो ठाकुर, भर्खरै त तपाई‌लाई रामायण पढ्न मन लागेको थियो? पण्डितले भने- मैले पढ्दा तिम्रो प्रार्थनाको समय बित्नेछ। फेरि त्यसको पाप मलाई लाग्छ।

दृश्यको सुन्दरता यो पनि छ कि फिल्ममा पण्डितको भूमिका मजहर खान र मिर्जाको भूमिका गजानन जगिरदारले निभाएका थिए।  यो त्यो समयको फिल्म हो, जतिबेला धर्मको आधारमा पाकिस्तान बनाउने तयारी भइरहेको थियो। बाँध बनाउन आएका एक इन्जिनियरको योजनाका कारण दुई हिन्दु मुस्लिम साथी कसरी शत्रु बन्छन् भन्ने फिल्मको कथा थियो। यो दुस्मनी तब खतम हुन्छ जब सबर र गाउँको नयाँ बाँध फुट्छ।

• दिलीप कुमारको 'गंगा जमना', जसले सूचनामन्त्रीको राजनीतिक करिअर नै समाप्त गरिदिएको थियो

पीएल सन्तोषीको सन् १९४६ मा आएको ‘हम एक हैं’ पनि त्यस्तै फिल्म हो। फिल्ममा जमिन्दार आमाको भूमिकामा दुर्गा खोटेले तीन फरक धर्मका सन्तान हुर्काएकी छिन्। यी तीन बालबालिकाले आ–आफ्नो धर्म पछ्याएर अगाडि बढ्छन्। देवानन्दले फिल्म ‘हम एक हैं’ बाट आफ्नो करियर सुरु गरेका थिए।

सन् १९५९ मा आएको फिल्म ‘धूल का फूल’को कथामा एक मुस्लिम पुरुष अब्दुलले जंगलमा भेटिएको बच्चालाई हुर्काउँछन् र यही ‘अवैध’ बच्चाका कारण उनी आफैं समाजबाट बहिष्कृत हुन्छन्। बच्चा हुर्काउँदै गर्दा खिचिएको गीतमा अब्दुल भन्छन्– ‘तू हिन्दू बनेगा ना मुसलमान बनेगा, इन्सान की औलाद है इन्सान बनेगा...’ विगत केही वर्षमा यस्तो कुनै नयाँ गीत वा संवाद सुन्नुभएको छ? यस लिस्टमा तीन दाजुभाइको जीवन ‘अमर, अकबर, एन्थोनी’ पनि पर्दामा देख्न सकिन्छ।

'रंग दे बसन्ती यार...'