हजार मत कमले जितहार भएका यी १३ निर्वाचन क्षेत्र, जसको यस्तो छ पछिल्लो अवस्था

काठमाडौं– २०७४ सालको प्रतिनिधिसभा चुनावमा एक हजारभन्दा कम मतले १३ वटा निर्वाचन क्षेत्रमा जित–हार भयो। यीमध्ये हुम्लामा सबैभन्दा कम ४७ मतले माओवादी केन्द्रबाट विद्रोह गरेका छक्कबहादुर लामाले जित हात पारे। उनले नेपाली कांग्रेसका मंगलबहादुर शाहीलाई पराजित गरेका थिए। 

१३ मध्ये पाँच वटा निर्वाचन क्षेत्रमा पाँच सयभन्दा कम मतले हारजित भएको थियो। मुस्ताङ र मनाङमा मतदाता नै थोरै भएका कारण मतान्तर एक हजारभन्दा कम भएको देखिन्छ। बाम गठबन्धन भएका बेलामा पनि गठबन्धनका उम्मेदवारलाई पराजित गर्दै नेपाली कांग्रेसका नेताद्वय विजयकुमार गच्छदार र डा. नारायण खड्काले सुनसरी–३ र उदयपुर–१ बाट जित हात पारे। खड्का र गच्छदार दुवैले हजारभन्दा कम मतान्तरले जित निकालेका थिए।

काठमाडौं–१ बाट कांग्रेसका नेता प्रकाशमान सिंहले पनि विवेकशील साझा पार्टीका अध्यक्ष रवीन्द्र मिश्रलाई हजारभन्दा कम मतान्तरले पराजित गरेका थिए। सबैभन्दा रोमाञ्चक परिणाम देखिएको बर्दिया–१ मा तत्कालीन एमालेका प्रभावशाली नेता वामदेव गौतमलाई कांग्रेसका तत्कालिन जिल्ला सभापति सञ्जय गौतमले पनि एक हजारभन्दा कम मतान्तरले उछिनेका थिए।

पाँच सयभन्दा कम मतान्तरले हारजित
बाम गठबन्धनका बाबजुद पनि पाँचवटा क्षेत्रमा नेपाली कांग्रेसमा चार जना उम्मेदवार पाँच सयभन्दा कम मतले पराजित भएका थिए। त्यस्तै, एक जना कांग्रेस उम्मेदवारले पाँच सयभन्दा कम मतान्तरले एमाले उम्मेदवारलाई पराजित गरेको देखिन्छ। सुनसरी क्षेत्र नम्बर ३ बाट नेपाली कांग्रेसका नेता विजयकुमार गच्छदारले पाँच सयभन्दा कम मतले एमाले उम्मेदवार भगवती चौधरीलाई पराजित गरेका थिए।

सो निर्वाचन क्षेत्रमा कांग्रेस नेता गच्छदारले ३८ हजार ९७२ मत ल्याउँदा एमालेकी भगवती चौधरीले ३८ हजार ६५१ मत पाएकी थिइन्। यहाँ ३२१ मतको फरकले हारजित भएको थियो। यो निर्वाचन क्षेत्रमा २०४८ सालयता सधैं विजय गच्छदारले जित निकाल्दै आएका छन्। उनी मधेशवादी दलबाट चुनावी मैदानमा रहेका बेलामा पनि २०६४ साल र २०७० सालको संविधानसभामा जित हात पारेका थिए। 

हालै सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचनमा भने यो निर्वाचन क्षेत्रमा एमालेको मत बढी देखिन्छ। यहाँ एमालेको ३५ हजार ५३, कांग्रेसको ३३ हजार ५७१, जसपाको ५ हजार ५१६, माओवादीको ३ हजार ८००, राप्रपाको ३ हजार ३३१ र नेकपा एसको ६२६ मत देखिन्छ। स्थानीय तहको मत परिणाम अनुसार पाँच दलीय गठबन्धन र एमाले–राप्रपा तालमेल हुँदा मतान्तर धेरै हुने देखिँदैन। 

बालुवाटारको ललिता निवास जग्गा किनबेच प्रकरणमा अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेपछि सुनसरी–३ बाट निर्वाचित सांसद विजय गच्छदार निलम्बित अवस्थामा छन्। उक्त मुद्दा अहिले पनि विशेष अदालतमा विचाराधीन छ। मुद्दा विचाराधीन रहँदा वा दोषी करार हुँदा गच्छदारलाई पुनः उम्मेदवार बन्न बाटो खुल्ने छैन। उम्मेदवारी मनोनयनअघि नै फैसला भएर सफाइ पाएको खण्डमा मात्र गच्छदार उम्मेदवार बन्न सक्छन्।

गच्छदार उम्मेदवार बन्न नपाउने अवस्थामा यो क्षेत्रबाट कांग्रेसले प्रदेश–१ को प्रदेशसभामा कांग्रेस संसदीय दलका नेता राजीव कोइरालालाई अगाडि ल्याउने सम्भावना छ। मुख्यमन्त्री पाएको खण्डमा प्रदेशमा बस्ने मनस्थितिमा रहेका कोइराला मुख्यमन्त्री पक्का नहुँदा भने प्रतिनिधिसभामा उम्मेदवार बन्ने तयारीमा छन्। क्षेत्र नम्बर ३ मा एमालेले भने भगवती चौधरीलाई नै उम्मेदवार बनाउने लगभग पक्का छ। पटक–पटक गच्छदारसँग पराजित भएकी उनी यसपटक गच्छदारको अनुपस्थितिमा बाजी मार्ने विश्वासमा छिन्।

बाम गठबन्धन भएको अवस्थामा पनि पाँच सयभन्दा कम मतान्तरले कांग्रेस उम्मेदवार पराजित भएको निर्वाचन क्षेत्र काठमाडौं–८ पनि हो। यो क्षेत्रमा बाम गठबन्धनका उम्मेदवार जीवनराम श्रेष्ठले १३ हजार ३९७ मत ल्याएर विजयी भएका थिए। नेपाली कांग्रेसका नवीन्द्रराज जोशी १२ हजार ९५३ मत ल्याएर श्रेष्ठसँग पराजित भएका थिए। यो क्षेत्रमा ४४४ मतको फरकले हारजित भएको थियो। श्रेष्ठ बाम गठबन्धनबाट उम्मेदवार बन्दा नेकपा एमालेमा थिए। अहिले उनी एमाले छोडेर नेकपा एकीकृत समाजवादीतिर लागेका छन्। जोशीको भने निधन भइसकेको छ।

हालैको स्थानीय तह चुनावमा यो क्षेत्रमा कांग्रेसको मत बढी देखिएको छ। त्यसमाथि सरकारमा रहेका पाँच दलबीच गठबन्धन भएको अवस्थामा एमालेको भन्दा गठबन्धनको मत धेरै हुने स्पष्ट छ। यो क्षेत्र गठबन्धनको तर्फबाट नेकपा एसको भागमा पर्ने देखिन्छ। कांग्रेस नेता नवीन्द्रराज जोशीको निधन भएका कारण कांग्रेसको बलियो उम्मेदवार समेत नभएका कारण यो क्षेत्र नेकपा एसको भागमा पर्ने निश्चित जस्तै छ। नेकपा एसको भागमा पर्दा यो क्षेत्रबाट फेरि जीवनराम श्रेष्ठ उम्मेदवार हुने निश्चित जस्तै छ। यो क्षेत्रमा स्थानीय तहको मतअनुसार कांग्रेसको १० हजार ८७२, एमालेको ९ हजार २५३, नेकपा एसको ५ हजार १४२, राप्रपाको ३ हजार १६० र माओवादीको १८९ मत देखिन्छ। 

यो क्षेत्रमा गत स्थानीय तहको निर्वाचनमा काठमाडौं महानगरपालिकाको मेयरमा स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएर पराजित भएका सुमन सायमीले उम्मेदवारी दिने भएका छन्। सायमी १३ हजार ३ सय ४१ मत ल्याएर चौथो स्थान हासिल गरेका थिए। चुनावी नतिजा सार्वजनिक भएसँगै उनी बालेन्द्र शाहको विजय जुलुशमा समेत सहभागी भएका थिए। उनी उपत्यकाव्यापी सडक विस्तार पीडित संघर्ष समितिका समेत अध्यक्ष हुन्। श्रेष्ठलाई एमालेका उम्मेदवार भन्दा बढी चुनौती सुमन सायमी हुने देखिन्छ।