एटिएम पग्लिए, घर खरानी भए अनि अस्थिपञ्जर बने कार

अमेरिकाको लस एन्जलसस्थित एक ठूलो क्षेत्रमा लागेको आगलागीमा हालसम्म ११ जनाको मृत्यु भइसकेको छ। बाहिर आइरहेका तस्बिरहरूले यो विनाश कति ठूलो छ भनेर देखाउँछन्।

सयौं घरहरू तहसनहस भएका छन्, कारहरू अस्थिपञ्जरमा परिणत भएका छन्, एटीएमहरू पग्लिएका छन् र तीव्र हावाले रूखहरू ढालेका छन्। 

लस एन्जलसका अधिकारीहरूले स्थानीय स्वास्थ्य आपतकाल घोषणा गरेका छन् र हावाको गुणस्तर अत्यन्तै खराब रहेको बताएका छन्। 

यहाँको आकाश खरानीको मसिनो कण र धुवाँको कम्बलले ढाकिएको छ। यहाँ आगलागीका कारण हालसम्म ११ जनाको मृत्यु भएको खबर आएको छ। यद्यपि, प्रशासनले मृत्यु हुनेको संख्या बढ्न सक्ने सम्भावना रहेको बताएको छ। 

लस एन्जलसमा सयौं भवनहरू ध्वस्त भएका छन् र दशौं हजार मानिसहरूलाई त्यस क्षेत्रबाट अन्यत्र सारिएको छ। हजारौं अग्नि नियन्त्रकहरू अझै पनि आगो निभाउने काममा संलग्न छन्। धेरै ठाउँमा आगो अझै नियन्त्रणमा आएको छैन।

यहाँका दुई लाख घरमा बिजुली छैन। लस एन्जलस काउन्टीका शेरिफ रोबर्ट लुनाले भने, "यस्तो देखिन्छ कि कसैले त्यस क्षेत्रमा बम खसालेको छ।" 

प्यासिफिक प्यालिसेड्समा रहेको आफ्नो जलेको घर अगाडि उभिरहेका ग्रेग च्याम्पियनले पनि यस्तै कुरा भने। उनले भने, "यहाँको अवस्था यस्तो छ मानौं यहाँ बम खसेको छ।"

मौसम र जलवायु परिवर्तनको अन्तर्निहित प्रभावले आगामी दिनहरूमा पनि आगलागी निम्त्याउने विज्ञहरू बताउँछन्। यसका साथै अधिकारीहरूले यस विपत्तिको तयारीको बारेमा पनि तीव्र प्रश्नहरूको सामना गरिरहेका छन्। लस एन्जलसको इतिहासमा सबैभन्दा विनाशकारी भनिएको यस आगलागीमा १०,००० भन्दा बढी भवनहरू खरानी भएका छन्। अन्य ६०,००० भवनहरू जोखिममा छन्। 

धेरै महँगा सम्पत्ति क्षतिग्रस्त भएकाले बीमा गरिएको सम्पत्तिको कुल रकम ८ अर्ब डलरभन्दा बढी हुने अनुमान गरिएको छ। घरहरू ध्वस्त भएका सेलिब्रेटीहरूमा मेल गिब्सन, लेइटन मिस्टर, अभिनेता एडम ब्रोडी, जेम्स वुड्स र पेरिस हिल्टन समावेश छन्। 

शुक्रबार लस एन्जलस काउन्टीमा लगभग १,४४,००० मानिसहरूलाई आफ्नो घर खाली गर्न आदेश दिइएको थियो। यीमध्ये धेरैजसो मानिसहरू आफूले बोक्न सक्ने सबै सामान लिएर घरबाट निस्के।

यसबाहेक १.६६ लाख बासिन्दाहरूलाई चेतावनी दिइएको छ कि उनीहरूले पनि चाँडै आफ्नो घर छोड्नुपर्ने हुन सक्छ। यस सम्पूर्ण क्षेत्रका छ स्थानमा आगलागी भएको छ, जसमा कुल ३८,००० एकड जमिन जलेर खरानी भएको छ।

 लुटपाटको रिपोर्ट आएपछि प्यासिफिक प्यालिसेड्स र इटनका आगलागी प्रभावित क्षेत्रहरूमा स्थानीय समय अनुसार साँझ ५ बजेदेखि ६ बजेसम्म कर्फ्यू लगाइएको छ।

खाली गरिएका क्षेत्रहरूबाट लुटपाट रोक्न शहरका केही भागहरूमा राष्ट्रिय गार्ड टोलीहरू तैनाथ गरिएको छ। प्रहरीले अहिलेसम्म २० जनालाई पक्राउ गरिएको जनाएको छ।

 बिहीबार दिउँसो मानिसहरूले नयाँ आगो लगाएको शंका गरेपछि एक जनालाई पक्राउ गरिएको थियो। प्रहरीले उक्त व्यक्ति विरुद्ध आगजनीको पर्याप्त प्रमाण नभएको र अनुसन्धान जारी रहेको बताएको छ।

आगलागी कसरी सुरु भयो भन्ने बारेमा अझै केही थाहा भएको छैन। यद्यपि, प्रशासनले यसको अनुसन्धान भइरहेको बताएको छ। स्थानीय अधिकारीहरूले लस एन्जलस आगलागीको कारकको रूपमा तेज हावा र सुख्खा मौसमलाई औंल्याएका छन्। जसका कारण रूख र बोटबिरुवाहरू सुके र आगो फैलिन सजिलो भयो। 

तर अधिकारीहरूले आगलागीको कारण अझै पूर्ण रूपमा स्पष्ट नभएको र अनुसन्धान जारी रहेको बताएका छन्। अधिकारीहरूले आगो लगाएको कसैले देखेमा उसलाई पक्राउ गरिने बताएका छन्। 

प्रशासनले उक्त क्षेत्रमा ड्रोन उडाउन पनि प्रतिबन्ध लगाएको छ। त्यस्तै एउटा ड्रोन अग्नि नियन्त्रक विमानसँग ठोक्कियो, यद्यपि त्यो विमान सुरक्षित अवतरण गर्न सफल भयो।

 अमेरिकी सरकारको अनुसन्धानले स्पष्ट रूपमा भनेको छ कि पश्चिमी अमेरिकामा भएको ठूलो वन डढेलो जलवायु परिवर्तनसँग जोडिएको छ।

अमेरिकाको समुन्द्र र वायुमण्डलको अनुगमन गर्ने एजेन्सीका अनुसार बढ्दो गर्मी, लामो समयसम्म खडेरी र सुख्खा वातावरण सहितको जलवायु परिवर्तन पश्चिमी संयुक्त राज्य अमेरिकामा वन डढेलोको जोखिम बढाउने प्रमुख कारक हो। 

दक्षिणी क्यालिफोर्नियामा सामान्यतया मे र अक्टोबरको बीचमा डढेलो लाग्छ, तर राज्यका गभर्नर गेभिन न्यूसम भन्छन् कि अब सामान्य आगोको मौसम छैन।

आगलागीको प्रकोपको एउटा प्रमुख कारण जमिनबाट समुद्र तटतिर बहने 'सान्ता आना' हावा हो।

 सामान्यतया तिनीहरूको गति ९५-१३५ किलोमिटर प्रति घण्टा हुन्छ तर कहिलेकाहीँ यो गति १६५ किलोमिटर प्रति घण्टाभन्दा बढीसम्म पुग्छ। यसकारण, यी हावाहरूले आगोलाई अझ तीव्र बनायो। जब यी हावाहरू वनको आगोसँग मिसिन्छन्, ठूलो विनाश हुन्छ।

यद्यपि, अधिकारीहरू भन्छन् कि मानव सिर्जित आगलागीलाई मात्र कारण मान्न हुँदैन। बिजुलीका तार र अन्य इलेक्ट्रोनिक उपकरणहरूमा स्पार्किंग हुँदा पनि आगलागी हुन सक्छ।

२०१८ मा, तथाकथित क्याम्प फायरले प्याराडाइज शहरलाई ध्वस्त पारेको थियो, जसमा ८५ जनाको मृत्यु भएको थियो। आगलागीबाट बच्न कारमा यात्रा गर्दा यीमध्ये धेरैले ज्यान गुमाए। 

बीबीसी मौसम पूर्वानुमानकर्ता सारा किथ-लुकास भन्छिन् कि अर्को हप्ता पानी पर्ने सम्भावना छैन, त्यसैले आगलागी बढ्ने खतरा कायमै रहनेछ।

शुक्रबार र शनिबार हावाको गति कम भए पनि आइतबार र सोमबार फेरि तीव्र हावा चल्न सक्ने मौसमविद्हरू बताउँछन्। आगलागीको रिपोर्ट र नियन्त्रणको प्रयासका बीचमा, अग्नि नियन्त्रकहरूको पानी सकिएको रिपोर्ट आयो। यसपछि, लस एन्जलस आगलागीसँग जुध्न कति तयार थियो भन्ने बारेमा राजनीतिक बयानबाजी सुरु भयो।

पूर्व अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले क्यालिफोर्नियाका गभर्नर गेभिन न्यूसमलाई शहरमा पानीको अभावको लागि जिम्मेवार रहेको आरोप लगाएका छन्।

लस एन्जलसबाट लगभग ११ माइल (१८ किलोमिटर) उत्तरमा रहेको पासाडेनाका अग्निनियन्त्रक प्रमुख चाड अगस्टिनले उक्त क्षेत्रमा केही पानी आपूर्ति बन्द भएको तर ती अल्पकालीन भएको बताए। 

शुक्रबार लस एन्जलसका अग्नि नियन्त्रण विभागका क्याप्टेन एडम भोन गर्पेनले बीबीसीलाई बताए कि केही अग्नि नियन्त्रकहरूमा पानी सकिएको छ। उनी भन्छन् कि पालिसेड्समा आगो निभाउन उनलाई गाह्रो भयो। उनले भनेका थिए, "म यसको साक्षी हुँ।"

परिस्थितिलाई ध्यानमा राख्दै अग्नि नियन्त्रकहरूले अन्य दमकलहरूबाट पानी लिइरहेको उनी बताउँछन्।  क्यालिफोर्नियाका गभर्नर गेभिन न्यूसमले कम पानीको चापको कारणहरूको बारेमा स्वतन्त्र अनुसन्धानको आदेश दिएका छन् र प्यासिफिक प्यालिसेड्समा तालहरू बन्द भएको रिपोर्ट गरेका छन्। 

आगलागी हुनुभन्दा पहिले ताल मर्मत कार्यको लागि बन्द गरिएको थियो। "पानीको अभावले केही घरहरू बचाउन र मानिसहरूलाई बाहिर निकाल्न करिडोरमा बाधा पुर्‍याएको छ," उनले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन्। 

यहाँकी मेयर करेन बास पूर्वनिर्धारित कार्यक्रम अनुसार घानाको भ्रमणमा थिइन्। आगलागीको खबर पाएपछि जब उनी लस एन्जलस फर्किइन्, उनले कठिन प्रश्नहरूको सामना गर्नुपर्‍यो। उनको नेतृत्वमा यस्तो विपत्तिको सामना गर्ने तयारी किन थिएन र पानीको अभाव किन भयो भनेर उनलाई सोधिएको थियो। 

आगलागी हुनुभन्दा पहिले लस एन्जलसका अग्नि नियन्त्रक प्रमुख क्रिस्टीन क्राउलीले विभागको बजेटमा कटौतीले आपतकालीन अवस्थामा प्रतिक्रिया दिने क्षमतालाई असर गर्न सक्ने बताएकी थिइन्।

धेरै दमकलले एकै समयमा एकै ठाउँबाट पानी लिइरहेको, बिजुलीको अभावमा कतिपय ठाउँमा चाप कम भएकोले यो अवस्था आएको उनले बताए।

त्यसै समयमा, प्यासिफिक प्यालिसेड्सका केही उच्च उचाइका क्षेत्रहरूमा आगो निभाउन केही समयको लागि पानीको अभाव भयो। अधिकारीहरूले सान भिसेन्टे बुलेभार्डको उत्तरमा रहेका बासिन्दाहरूलाई धाराको पानी नपिउन सल्लाह दिएका छन् र यसलाई "असुरक्षित" घोषणा गरेका छन्।

सूचनामा मानिसहरूले धाराको पानी पिउनु हुँदैन र त्यसमा खाना पकाउनु हुँदैन भनिएको छ। साथै तिनीहरूले तातो पानी प्रयोग गर्नबाट जोगिनु पर्छ। विज्ञप्तिमा भनिएको छ कि आगलागीका कारण प्रदूषक तत्वहरू पानी प्रणालीमा प्रवेश गरेको हुन सक्छ। 

सूचनामा बोतलबन्द पानी आपूर्ति गरिने पनि उल्लेख छ। साथै, क्षेत्रमा धुवाँ र खरानीबाट हुने वायु प्रदूषणका कारण स्वास्थ्य आपतकाल घोषणा गरिएको छ।

- बीबीसी तथा अन्य अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमको सहयोगमा