दनुवार समुदायमा बड्की एकादशीको रौनक 

कटारी- उदयपुर र सिन्धुलीको कमलाखोँच क्षेत्रका आदिवासी दनुवार जातिमा बड्की एकादशीको रौनक सुरु भएको छ। हरिबोधनी एकादशीका दिन बड्की एकादशी अर्थात् दनुवार समुदायले यस दिनलाई आफ्नो सबैभन्दा ठूलो चाडका रुपमा मनाउने गर्दछन्। 

आज साँझदेखि नै दनुवार समुदायमा यस चाडको कार्य प्रारम्भ भएको छ। ‘आज नै नुहाएर घरका कुमार केटा र कुमारीहरुले साँझ माछामासु खाँदैनन्,’ उदयपुरको कटारी नगरपालिका–४ का स्थानीय दनुवार जागरण समाजका पूर्वकेन्द्रीय सदस्य लीला अधिकारी दनुवारले भने, ‘भोलि एकछाक खाएपछि व्रत सुरु हुन्छ।’

दनुवार जातिले परिवार समुदायमा सुख, शान्ति र समृद्धि आउने जनविश्वासका साथ ठूलो पर्व बड्कीमा व्रत बस्ने परम्परा रहेको पनि अधिकारी दनुवारले बताउनुभयो। व्रतको परम्परा चार दिनसम्म चल्नेछ। ‘एकादशीका दिन दनुवार वेशभूषामा सजिएर कमला नदीबाट जल ल्याएर व्रत जारी राख्छौँ’, कटारी नगरपालिका–३ का स्थानीय दनुवार जागरण समाजका पूर्वकेन्द्रीय सदस्य वैजनाथ दनुवारले भने, ‘कन्या केटी, कन्या केटा र विवाहित महिलाले पनि व्रतमा सहभागी हुन पाउँछन्।’

कमला नदीमा जल लिन उदयपुरको कटारी नगरपालिका र सिन्धुलीको दुधौली नगरपालिकाका दनुवार समुदाय नदीमा पुग्ने गरेका छन्। व्रतको अन्तिम परम्पराअनुसार पारन गरेर अर्थात् चिउरा भिजाएर लड्डु बनाएर खाने प्रचलन दनुवार समुदायमा छ। पछिल्लो समय आदिवासी बस्तीका रुपमा यस खोँच क्षेत्रमा रहेका दनुवार समुदायका अगुवाहरुले बड्कीलई विशेष रुपले मनाउने गरेका छन्। यस दिन टोलटोल र विभिन्न स्थानमा कार्यक्रमहरु आयोजना गरिनेछ। कटारी नगरपालिका–४ र वडा नं ५ र सिन्धुलीको दुधौली नगरपालिकाको विभिन्न वडामा दनुवारहरुले सामूहिक रुपमा यो पर्व धुमधामका साथ मनाउँदैछन्।

भेशभूषाको महत्वका साथ भेशभूषामा सजिएर उपस्थित भई दनुवार भाषा, धर्म, संस्कृति र अधिकारका सवालमा अन्तरक्रिया मन्तव्य र जनचेतनामूलक कार्यक्रमका साथमा बृहत् सांस्कृतिक कार्यक्रमहरु आयोजना गरिने पाँच मौजा कछाडिया दनुवार समाज कटारी–५ उदयपुरका अध्यक्ष फूलदेव अधिकारी दनुवारले बताए।

दुई स्थानीय निकायले दिए सार्वजनिक बिदा 
दनुवार समुदायको ठूलो पर्व बड्की एकादशीका दिन उदयपुरको कटारी र सिन्धुलीको दुधौली दुवै नगरपालिकाले सार्वजनिक बिदा दिइसकेका छन्। बहुसङ्ख्यक आदिवासी दनुवार जातिको विशेष पर्वमा बिदा दिएको दुधौली नगरपालिकाका प्रमुख दिनेश अधिकारी दनुवारले बताए। यो पर्व नगरपालिकाको स्थानीय पर्वमध्ये धेरैले मनाउने पर्व रहेको प्रमुख दनुवारको भनाइ छ। त्यसैगरी, हरिबोधनी बड्की एकादशीकै दिन कटारी नगरपालिकाले पनि सार्वजनिक बिदा दिएको छ। मौलिक कला, संस्कृति र स्थानीयको ठूलो पर्वमा बिदा दिएको कटारी नगरपालिकाका प्रमुख राजेशचन्द्र श्रेष्ठले बताए। 

राष्ट्रिय जनगणना २०७८ अनुसार नेपालमा दनुवार जातिको जनसङ्ख्या जम्मा जनसङ्ख्याको ० दशमलव २८ प्रतिशत अर्थात् ८२ हजार सात सय ८४ जना रहेको छ। उदयपुरको कटारी र सिन्धुलीको दुधौली नगरपालिका दनुवार समुदायको बाहुल्यता रहेको पालिका हुन्।