कमला पुल यो वर्ष पनि अलपत्रै

धनुषा र सिराहालाई जोड्ने कमला पुल यस वर्ष पनि नबन्ने भएको छ। निर्माण सम्पन्न भएर उद्घाटन हुनुअगावै भासिएको उक्त पुल तीन वर्ष बितिसक्दा पनि निर्माण हुन सकेको छैन।

गत चैत १८ गते पुलको निरीक्षण गर्दै भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री रघुवीर महासेठले ठेकेदारलाई असार १५ गतेसम्म पुल निर्माण सम्पन्न गर्न निर्देशन दिएका थिए। उपप्रधानमन्त्रीसमेत रहेका महासेठले दिएको म्याद सकिन एक हप्ता बाँकी रहँदासम्म पुल निर्माणको प्रगति भने शून्य छ। 

‘करिब १३ वर्षदेखि निर्माणाधीन यो पुलको पुनर्निर्माण समयमै हुनुपर्‍याे। नभए निर्माण कम्पनीलाई कारबाही गरी नयाँ प्रक्रिया अगाडि बढाउनुस्,’ पुलको निरीक्षण गर्दै उपप्रधानमन्त्री महासेठले भनेका थिए।

वर्षा सुरु भएसँगै बाढीको जोखिम बढेकाले पुल निर्माण यस वर्ष सम्पन्न हुन नसक्ने हुलाकी राजमार्ग निर्देशनालय योजना कार्यालय जनकपुरधामका निर्देशक कृष्णकुमार महतोले बताए। मधेश प्रदेशको ‘लाइफ लाइन’ मानिने कमला पुल चार सय ७० मिटर लामो छ। ०६८ जेठ ३१ मा ४२ महिनाभित्र निर्माण सम्पन्न गर्नेगरी पप्पु–लुम्बिनी जेभीसँग ठेक्का सम्झौता भएको थियो। सम्झौता भएको सात वर्षसम्म पनि पुल निर्माण नभएपछि हुलाकी राजमार्ग सडक निर्देशनालयले उक्त निर्माण कम्पनीसँग ठेक्का तोडेर निर्माणको जिम्मा लुम्बिनी बिल्डर्सलाई दिएको थियो। 

बिल्डर्सको कमान्डमा निर्माण अन्तिम चरणमा पुगिसकेकाले ०७८ साउनमा उद्घाटनको तयारी गरिसकेको अवस्थामा पुल भासिएको निर्देशक महतोले बताए। उनका अनुसार १३ पाया (पिलर) र १२ स्पान (स्ल्याब) रहेको पुलको सिराहातर्फको दोस्रो र धनुषातर्फको चौथो पाया भासिएको थियो।

पुल भासिएपछि निर्माण कम्पनी र बिमा कम्पनीबीचको विवादले हालसम्म काम रोकिएको निर्देशक महतोको भनाइ छ। ‘सरकारी निकायको कुनै पनि ठेक्का गर्दा रु. १० लाखभन्दा बढीको आयोजनामा बिमा गराउनुपर्ने प्रावधान छ। सोही प्रावधानअनुसार पुल निर्माण कम्पनीले बिमा गराएको थियो। पुल भासिएपछि बिमा कम्पनीले क्षतिपूर्ति नदिएपछि सोही विवादका कारण काम रोकिएको छ,’ उनले भने।

निर्माण कम्पनीका प्रबन्ध–निर्देशक विष्णु शर्माले यो वर्ष पुल निर्माण सम्पन्न गर्न सम्भव नरहेको बताए। पुल पुनर्निर्माण गर्न हालसम्म डिजाइन पास नभएकाले निर्माण सम्भव नरहेको उनको भनाइ छ।

‘पेस गरिएको डिजाइनमध्ये एउटा धनुषातर्फको पास भएको छ। केही दिनअघि मात्रै कम्पनीका तर्फबाट तयार गरिएको डिजाइन मन्त्रालयमा बुझाएका छौँ। सिराहातर्फको डिजाइन पास भएको छैन। अनि कसरी यो वर्ष काम हुन्छ ?’ प्रबन्ध–निर्देशक शर्माले प्रश्न गरे। वर्षामा नदीमा बाढी आउन सक्ने भएकाले आगामी असोज–कात्तिकबाट निर्माण अगाडि बढाइने उनको भनाइ छ।

यही असार मसान्तसम्म निर्माणको म्याद रहेको भन्दै प्रबन्ध–निर्देशक शर्माले म्याद थप गरी सहजीकरण गर्नुपर्नेमा जोड दिए। उनले बिमा कम्पनीसँग उच्च अदालत काठमाडौंमा मुद्दा चलिरहेकाले निर्माणमा ढिलाइ भएको तर्क गरे। 

प्रबन्ध–निर्देशक शर्माका अनुसार पुल भासिएपछि बिमा कम्पनीसँग रु. १२ करोड क्षतिपूर्तिको माग गरिएको थियो। ‘बिमा कम्पनीले रु. दुई करोड मात्रै दिने भनेपछि, कम्पनीविरुद्ध उजुरी दिएका छौँ,’ उनले भने, ‘उजुरीका आधारमा समस्या समाधान नभएपछि उच्च अदालत गएका हौँ। उच्च अदालतमा गत जेठ तेस्रो साता मुद्दा दर्ता गराएका छौँ।’ अहिले पुलमा सामान्य निर्माण भने भइरहेको उनले बताए।

कमला नदीमा पुल नबन्दा धनुषा र सिराहाका नागरिकको जनजीवन प्रभावित हुँदै आएको सिराहा नगरपालिका– १७ का प्रवीण यादवले बताए। ‘पुलका कारण बर्खाको समयमा आफ्नै खेतबारीमा पुग्न पनि गाह्रो हुन्छ। आवागमनमा सास्ती हुनुका साथै यस क्षेत्रको आर्थिकस्तर, व्यापार–व्यवसायमा कमी हुँदै आएको छ,’ उनले भने।

यहाँका सर्वसाधारणलाई प्रदेशको राजधानी जनकपुरधाम आवतजावत गर्न निकै सास्ती भोग्नु परिरहेको छ। बाढीले आवतजावत प्रभावित भएपछि सिराहाका नागरिक गम्भीर प्रकृतिको उपचार गराउन जनकपुरधाम वा कोशी प्रदेशको राजधानी विराटनगर पुग्न समस्या हुने गरेको यादवको भनाइ छ। 

सिराहाबाट जनकपुरधाम पुग्न हुलाकी राजमार्गबाट ३० किलोमिटर पर्दछ भने महेन्द्र राजमार्ग भएर जाँदा ९० किलोमिटर पर्दछ।     -रासस