इमान्दार प्रशासक अर्थात् परीक्षित नरसिंह राणा

काठमाडौं– पूर्वप्रशासक परीक्षित नरसिंह राणाको जीवनकथा प्रकाश पार्ने पुस्तक प्रकाशित भएको छ ।

‘इमान्दारीको मार्गमा अविश्रान्त यात्रीः परीक्षित नरसिंह राणा’ शीर्षकको पुस्तक शुक्रबार आयोजित कार्यक्रममा उनकी धर्मपत्नी कोकिला राणाले सार्वजनिक गरेकी हुन् ।

नेपालको पहिलो पुस्ताका प्रशासक राणा इमान्दार र हक्की स्वभावका व्यक्तित्वलाई चिनिन्थे । उनले धेरै सार्वजनिक संसथाहरुमा योगदान दिएका थिए ।

उनी कर्मचारी संचय कोषका स्थापनाकालीन प्रशासक थिए । १९९१ सालमा गठित ‘सैनिक द्रव्य कोष’ र निजामती कर्मचारीको कोष कट्टा गर्न २००१ सालमा गठित ‘निजामती प्रोभिडेन्ट फन्ड’ लाई एकीकृत गरी २०१७ सालमा अर्थ मन्त्रालयअन्तर्गत रहेको कर्मचारी सञ्चय कोषको पाँच वर्षसम्म उनले नेतृत्व गरे । कोषमा उनको योगदान चुस्त प्रशासन बनाउन र कर्मचारीहरुलाई तालीम तथा प्रोत्साहन दिएर संस्थालाई अब्बल बनाउन लागिपरेको मेहनत थियो ।

विमाचोन कार्यक्रममा बोल्दै पूर्वमन्त्री तथा नेपाली कांग्रेसका नेता ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले राणाको व्यक्तित्वमाथि प्रकाश पारेका थिए । “नेपालको प्रशासनिक क्षेत्रमा उनी जस्ता प्रशासक हुने हो भने देशमा विकासको कायापलट गर्न सकिने छ,” कार्कीले भने ।

पुस्तकमाथि टिप्पणी गर्दै पुस्तकका सम्पादक प्राडा करण शाहले परीक्षित नरसिंहले जीवनमा अवलम्बन गरेका इमानदारीका पाइलाहरू सबैका लागि प्रेरणा हुने बताए ।

पुस्तकका सहलेखक विमल भौकाजीले स्वर्गीय राणाको जीवनीमा आधारित पुस्तक तयार पार्न राणासँग सहकार्य गरेका र सम्बन्ध राखेका ४० जनाभन्दा बढीसँग विस्तारपूर्वक अन्तरवार्ता गरिएको बताए ।

राणाले सञ्चयकोषलाई वाण्ज्यि बैंकको खाकामा रुपान्तरण गर्ने योजना सफल हुन नसकेको कार्यक्रममा जनाइएको थियो । पुस्तकमाथि टिप्पणी गर्दै पत्रकार तथा समीक्षक भीम घिमिरेले पुस्तकले राणा शासनको इतिहासका केही पक्षलाई सरल रुपमा प्रस्तुत गरेको बताए ।

राजनीतिक चेतका राणाको सम्बद्धता तत्कालीन नेपाल प्रजा परिषद्सँग थियो । जसलका कारण उनले कारावास सजाय पनि भोग्नु परेको थियो । उनको गङ्गालाल श्रेष्ठसँग राम्रो दोस्ती थियो ।

विसं १९७३ मा जन्मिएका राणा अर्थ मन्त्रालयमा अधिकृत तहको सरकारी सेवामा प्रवेश गरेर २०३२ सालमा लोकसेवा आयोगको सचिवबाट निवृत्त भएका थिए । उनको निधन २०४७ सालमा भएको थियो ।