युवा उमेरमै किन बढ्दैछ क्यान्सर ?

जब लुइसा टोस्कानोलाई थाहा भयो कि उनलाई स्तन क्यान्सर भएको छ, उनी छक्क परिन्। "मलाई यसको कुनै अनुमान थिएन। म जवान थिएँ, स्वस्थ र फिट थिएँ। कुनै जोखिमका कारकहरू थिएनन्। यो मलाई हुनु हुँदैन थियो। मलाई कुनै आत्मविश्वास थिएन," दुई सन्तानकी आमा ३८ वर्षीया टोस्कानो भन्छिन्। ''क्यान्सर मेरो कल्पनाभन्दा धेरै बाहिर थियो।"

लुइसालाई मार्च २०२४ मा स्टेज ३ को क्यान्सर भएको पत्ता लागेको थियो, जसको अर्थ यो पहिले नै उन्नत चरणमा थियो। उनले स्तनको शल्यक्रिया गराइन् र साढे चार महिनाभन्दा बढी समयसम्म केमोथेरापी र रेडियोथेरापी गरिन्।

उनको उपचार गत अगस्टमा सम्पन्न भयो, तर क्यान्सर दोहोरिन नदिन उनले अझै पनि औषधि खानुपर्छ। "केमोथेरापी धेरै गाह्रो थियो, तर मेरो शरीरले यसलाई राम्रोसँग सम्हालेको छ। म यसको श्रेय मेरो सक्रिय जीवनशैली र शारीरिक तन्दुरुस्तीलाई दिन्छु," उनी सम्झन्छिन्।

शल्यक्रियाको बारेमा कुरा गर्दै उनले भनिन्, ''मैले आफ्नो सम्पूर्ण स्तन हटाउनु परेन। सबैभन्दा गाह्रो कुरा कपाल झर्नु थियो। यो धेरै छिटो र ठूलो तरिकाले भयो। ऐनामा आफूलाई हेर्दा म डराएँ र यसले मेरा बच्चाहरूलाई पनि असर गर्यो।"

यो लुइसाको मात्र कथा होइन, यो रोग विश्वभर बढ्दै गइरहेको छ। धेरै भन्दा धेरै युवाहरूलाई क्यान्सर भएको पत्ता लागिरहेको छ, जसमा प्रायः क्यान्सरको पारिवारिक इतिहास हुँदैन।

जैविक, वातावरणीय र जीवनशैलीका कारण क्यान्सर सामान्यतया वृद्ध व्यक्तिहरूमा हुन्छ। उदाहरणका लागि उमेर बढ्दै जाँदा कोष विभाजन बढ्छ, जसले गर्दा उत्परिवर्तन बढ्छ र क्यान्सरको जोखिम बढ्छ।

त्यसकारण क्यान्सर विशेषज्ञहरूले लामो समयदेखि विश्वास गर्दै आएका छन् कि युवाहरूमा हुने क्यान्सर आनुवंशिक कारकहरू, जस्तै स्तन क्यान्सरमा BRCA1 र BRCA2 उत्परिवर्तनको उपस्थितिले गर्दा हुन्छ।

यद्यपि, लुइसा जस्ता अन्य बिरामीहरूमा आनुवंशिक उत्परिवर्तनको कुनै स्पष्ट संकेत भेटिएन। हालैको एक रिपोर्टअनुसार कम उमेरमा हुने क्यान्सरमध्ये स्तन क्यान्सरका केसहरू सबैभन्दा बढी छन्।
कम उमेरमा हुने क्यान्सरसम्बन्धी एक रिपोर्टअनुसार स्तन क्यान्सरका घटनाहरू बढेका छन्।

BMJ ओन्कोलोजीमा प्रकाशित हालैको एक रिपोर्टले १९९० देखि २०१९ सम्ममा विश्वभर ५० वर्ष मुनिका मानिसहरूमा क्यान्सरका घटना ७९% ले बढेको देखाएको छ। यस उमेर समूहमा क्यान्सरसँग सम्बन्धित मृत्यु २८% ले बढेको छ।

यस अध्ययनमा २०४ देशहरूमा २९ प्रकारका क्यान्सरहरूको विश्लेषण गरिएको थियो। त्यस्तैगरी द ल्यान्सेट पब्लिक हेल्थमा प्रकाशित एक रिपोर्टले अमेरिकाका सबै पुस्ताहरूमा विशेष गरी १९६५ देखि १९९६ सम्म जन्मेका मानिसहरूमा १७ प्रकारका क्यान्सरहरू निरन्तर बढेको पत्ता लगाएको छ।

अमेरिकन क्यान्सर सोसाइटी (ACS) को एक नयाँ प्रतिवेदनले २०१२ देखि २०२१ सम्ममा ५० वर्ष मुनिका गोरा महिलाहरूमा स्तन क्यान्सरका घटनाहरू वार्षिक १.४% ले बढेको देखाएको छ भने ५० वर्ष वा सोभन्दा माथिका महिलाहरूमा स्तन क्यान्सरका घटनाहरू वार्षिक १.४% ले बढेको देखाएको छ। सोही अवधिमा गोरा महिलाहरूमा क्यान्सरका घटनाहरू वार्षिक रूपमा ०.७% ले बढेका छन्।

बीएमजे ओन्कोलोजी रिपोर्ट अनुसार, युवाहरूमा नासोफ्यारिङ्गियल, पेट र आन्द्राको क्यान्सर पनि बढेको छ।

लुइसा भन्छिन् कि उनको परिवारको सहयोगले स्तन क्यान्सर विरुद्धको लडाइँमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो। अनुसन्धानकर्ताहरूले कारणहरू पहिचान गर्ने प्रयास गरिरहेका बेला ल्यान्सेट अध्ययनले चेतावनी दिएको छ कि यस्ता घटनाहरूमा निरन्तर वृद्धिले क्यान्सर रोकथाममा दशकौंको प्रगतिलाई उल्ट्याउन सक्छ।

बीएमजे ओन्कोलोजी र ल्यान्सेटमा प्रकाशित रिपोर्टअनुसार अहिलेसम्म मासु, उच्च सोडियमयुक्त आहार, मदिरा र सुर्तीजन्य पदार्थको प्रयोगलाई क्यान्सरको मुख्य कारण मानिएको छ।

यसबाहेक फलफूल, तरकारी र दूध कम सेवन गर्नाले पनि यो समस्या हुन सक्छ। विश्व स्वास्थ्य संगठनले क्यान्सरको बढ्दो जोखिम मोटोपनसँग जोडिएको बताएको छ, किनकि मोटोपनले शरीरमा सूजन र हार्मोनल परिवर्तनहरू निम्त्याउँछ।

ल्यान्सेटको रिपोर्टले अमेरिकामा युवाहरूमा हुने १७ मध्ये १० क्यान्सरका घटनाहरू मोटोपनसँग सम्बन्धित रहेको बताउँछ। यसमा मिर्गौला, अण्डाशय, कलेजो, प्यान्क्रियाज र पित्तथैलीको क्यान्सर समावेश छ।

यद्यपि, यी कारकहरूले सबै केसहरूको कारणहरूमा प्रकाश पार्दैनन्। वैज्ञानिकहरू थप सम्भावित कारणहरू खोज्न व्यस्त छन्।

कतिपय भन्छन् कि इलेक्ट्रोनिक उपकरणहरू वा सडक बत्तीहरूबाट कृत्रिम प्रकाशको निरन्तर सम्पर्कले शरीरको जैविक घडीलाई बाधा पुर्‍याउँछ। यसले स्तन, आन्द्रा, अण्डाशय र प्रोस्टेट क्यान्सरको जोखिम बढाउँछ।

अन्य अध्ययनहरूले सुझाव दिएका छन् कि राति अबेरसम्म प्रकाशको सम्पर्कमा रहने काम गर्ने पालीहरूले मेलाटोनिनको स्तर कम गर्न सक्छ, जसले क्यान्सरको वृद्धिलाई बढावा दिन सक्छ।

जुन २०२३ मा कोलोरेक्टल सर्जन फ्र्याङ्क फ्रिजेलले आन्द्राको क्यान्सरमा माइक्रोप्लास्टिकको भूमिकाको अनुसन्धान गर्न सुझाव दिए र भने कि यसले आन्द्राको भित्री अस्तरलाई क्षति पुर्‍याउन सक्छ।

क्यान्सरका चरण

सुरुवाती चरण
क्यान्सर सानो हुन्छ। जहाँबाट सुरु भएको हुन्छ त्यहीँ हुन्छ। अन्त फैलिएको हुँदैन।

एक हिस्सामा सीमित
सामान्यतया क्यान्सरको आकार बढिरहेको छ तर अन्य भागमा फैलिएको छैन।

आसपासमा फैलावट
क्यान्सर ठूलो भइसकेको छ र आसपास फैलिन थालेको छ।

टाढासम्म फैलिएको
क्यान्सर जहाँबाट सुरु भएको हो त्यहाँबाट शरीरमा अन्य भागमा पनि फैलिएको अवस्था

अन्य अनुसन्धानकर्ताहरूले तर्क गरेका छन् कि प्याकेज गरिएको खानामा थपिएका रसायनहरू, जस्तै इमल्सीफायर र कलरन्टहरूले आन्द्रामा सूजन निम्त्याउँछन् र डीएनएलाई क्षति पुर्‍याउँछन्।

अमेरिकन एसोसिएसन फर क्यान्सर रिसर्चका अनुसार पेटको समस्या कोलोन क्यान्सरको कारण मात्र होइन, स्तन र रगतको क्यान्सरको पनि एक कारक हो।

सन् २००० देखि विश्वव्यापी रूपमा एन्टिबायोटिकको प्रयोग ४५% ले बढेको छ। केही अनुसन्धानकर्ताहरू भन्छन् कि यो पनि पेटमा ब्याक्टेरियाको व्यवस्था परिवर्तन हुनुको एउटा प्रमुख कारण हो।

इटालियन वैज्ञानिकहरूको समूहले २०१९ मा जारी गरेको एक रिपोर्टमा यसलाई फोक्सोको क्यान्सर, लिम्फोमा, प्यान्क्रियाटिक क्यान्सर, रेनल सेल कार्सिनोमा र मल्टिपल माइलोमासँग पनि जोडेको थियो।

बीएमजे ओन्कोलोजी रिपोर्टका सह-लेखक तथा स्कटल्याण्डको एडिनबर्ग विश्वविद्यालयका कोलोप्रोक्टोलोजीका प्राध्यापक माल्कम डनलपले पुस्ताअनुसार उचाइ बढ्नु पनि क्यान्सर दर बढ्नुको एक कारक हुन सक्ने बताए।

"सामान्यतया, संसारभरि मानिसहरू वास्तवमा अग्लो हुँदै गइरहेका छन्, र उचाइ र धेरै क्यान्सरहरू बीच बलियो सम्बन्ध छ, उदाहरणका लागि, कोलोन क्यान्सर सहित," उनी भन्छन्।

तिनीहरूले क्यान्सरको जोखिमलाई धेरै कोषहरू, बढेको हर्मोन र बढेको आन्द्राको सतहसँग जोड्छन्, जसले उत्परिवर्तनहरू बढ्न अनुमति दिन्छ।

विश्वका अग्रणी क्यान्सर आनुवंशिकी विशेषज्ञ डा. डनलपको विश्वास छ कि कम उमेरमा क्यान्सर हुनुका एकभन्दा बढी कारणहरू छन्, तर तिनीहरूलाई पहिचान गर्न गाह्रो छ।

युवाहरूमा क्यान्सरको घटना बढ्दै गए पनि जोखिम कम भएकाले क्यान्सर स्क्रिनिङ कम भएको उनको भनाइ छ। अमेरिकी राष्ट्रिय क्यान्सर संस्थान (एनसीआई) का अनुसार, ८०% क्यान्सरका केसहरू ५५ वर्ष र माथिका मानिसहरूमा निदान गरिन्छ। ब्राजिलियन सोसाइटी अफ क्लिनिकल ओन्कोलोजीका निर्देशक डा. अलेक्जान्ड्रे ज्याकोम भन्छन् कि कम उमेरमा क्यान्सर हुने जोखिम बढी हुन्छ। अन्य क्यान्सरहरूको तुलनामा उच्च। दीर्घकालीन जटिलताहरूको बारेमा चिन्ताहरू छन्।

यद्यपि, वर्तमान परिस्थितिले अन्तर्राष्ट्रिय क्यान्सर नियन्त्रण संघ (UICC) जस्ता प्रमुख संस्थाहरूलाई युवा बिरामीहरूमा क्यान्सरका लक्षणहरूको बारेमा डाक्टरहरूमाझ जागरूकता अभियान सुरु गर्न प्रेरित गरेको छ।

डा. अलेक्ज्याण्डर ज्याकोम भन्छन्, "यदि ६० वर्षभन्दा माथिका बिरामीले कब्जियत, ग्यास बन्ने आदिको गुनासो गर्छन् भने डाक्टरले यसलाई गम्भीरतापूर्वक लिन्छन् र पूर्ण जाँच गर्न सिफारिस गर्छन्। तर यदि ३० देखि ४० वर्ष उमेरका व्यक्तिले कब्जियत, ग्यासको गुनासो गर्छन् भने गठन आदि भएमा डाक्टरले यसलाई गम्भीरतापूर्वक लिन्छन् र पूर्ण जाँच सिफारिस गर्छन्। , जुन सक्रिय छ र आन्द्राको क्यान्सर जस्तो केस हुने सम्भावना छैन, यी गुनासोहरूलाई सामान्य दुखाइको रूपमा खारेज गरिन्छ।"

उनी भन्छन्, "यी मानिसहरू आफ्नो जीवनको प्रारम्भिक चरणमा छन्, आफ्नो परिवार सुरु गर्दैछन्, बाँच्नको लागि सबै कुरा गरिरहेका छन्। क्यान्सरको निदान हुनु उनीहरू र उनीहरूका प्रियजनहरूको लागि हृदयविदारक छ।"

तर ज्याकोम भन्छन् कि युवाहरूमा कडा औषधिहरू सहन सक्ने शक्ति हुन्छ, त्यसैले यदि रोग चाँडै पत्ता लाग्यो भने, तिनीहरू छिट्टै निको हुन्छन्।

डा. डनलप भन्छन्, "सानो उमेरमा क्यान्सरबाट प्रभावित व्यक्तिहरूले बुढेसकालमा यो जोखिमको सामना गर्नुपर्ने हुन सक्छ। भविष्यमा यी केसहरू बढ्नेछन् वा कुनै विशेष कुराले यस विशेष उमेर समूहका मानिसहरूलाई असर गरेको छ कि छैन भन्ने थाहा छैन।" ? " क्यान्सरको उपचार गराइसकेकी लुइसा भन्छिन्, "सबैभन्दा ठूलो पाठ यो हो कि जीवनको सबैभन्दा कठिन र खुसीको समयलाई पनि त्यसरी नै लिनुपर्छ। जब अँध्यारो आउँछ, त्यसलाई बित्न दिनुपर्छ। म अहिले बलियो महसुस गर्छु र म हरेक राम्रो र नराम्रो क्षणको आनन्द लिनुहोस्, यो जानेर कि यी पनि बितेर जानेछन्।"

अरूलाई उनको सल्लाह छ "वर्तमानमा बाँच। आफ्नो शरीरको कुरा सुन, तिमी केही दिन आराम गर्न सक्छौ। क्यान्सर झट्का, छायाँको रूपमा आउँछ, तर यसलाई आफूलाई अभिभूत हुन नदेऊ। जीवन सबैभन्दा कठिन समयमा पनि आनन्द हो। अगाडि बढ्ने मौका छ र जीवनको अर्थ छ।"
- बीबीसी हिन्दीबाट