पटौदीदेखि बलिउडसम्मका छोटे नवाब

बलिउड अभिनेता सैफ अली खानमाथि आफ्नै घरमा चक्कु प्रहार भएको छ र उनी अस्पताल भर्ना भएका छन्। शल्यक्रियापछि उनी मुम्बईको लीलावती अस्पतालमा स्वास्थ्य लाभ गरिरहेका छन्।

बुधबार राति अबेर भएको यो घटनाको समयमा सैफ अली खानबाहेक उनको परिवारका अन्य सदस्यहरू पनि घरमा उपस्थित थिए, जो पूर्ण रूपमा ठीक छन्। 

सैफको जीवन र करियरलाई आकार दिन उनको परिवारले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो। पटौदी परिवारमा जन्मेका सैफ सधैं शाही भव्यता र ग्ल्यामरले घेरिएका हुन्थे।

सैफ अली खानकी आमा शर्मिला टैगोर एक प्रसिद्ध अभिनेत्री थिइन् र उनका बुबा मन्सूर अली खान पटौदीका एक स्टार क्रिकेटर थिए। दुवैले सैफको जीवनमा धेरै प्रभाव पारे। 

सैफ अली खानलाई बलिउडका ती अभिनेता र निर्माताहरूमा गनिन्छ जो राजनीति, धर्म र व्यक्तिगत जीवनमा खुलेआम आफ्नो विचार व्यक्त गर्छन्।

सैफ अली खानका बुबा मन्सूर अली खान एक प्रसिद्ध भारतीय क्रिकेटर थिए र पटौदी परिवारका उत्तराधिकारी पनि थिए। आमा शर्मिला टैगोर एक प्रसिद्ध बलिउड अभिनेत्री हुन्, जसको नोबेल पुरस्कार विजेता रवीन्द्रनाथ टैगोरसँग सम्बन्ध छ। 

स्वतन्त्रतापछि पनि मन्सूर अली खानलाई १९७१ सम्म ब्रिटिश युगको पटौदी रियासतको नवाबको उपाधि कायम राख्न अनुमति दिइएको थियो। 

यसपछि भारत सरकारले सबै रियासतहरू खारेज गर्यो। यो परिवारको इतिहास २०० वर्षभन्दा पुरानो छ। गुरुग्रामबाट करिब ३०-३५ किलोमिटर टाढा पटौदीमा बनेको सेतो दरबार पटौदी परिवारको प्रतीक हो।
 
२०११ मा मन्सूर अली खानको मृत्युपछि सैफलाई हरियाणाको पटौदी गाउँमा राज्यभिषेक गरियो र उनलाई १० औं नवाब बनाइयो। सैफ अब पटौदी परिवारका 'नवाब' हुन्। यद्यपि, यो औपचारिक उपाधि होइन तर अब उनलाई बलिउडमा पनि 'छोटे नवाब' भनेर चिनिन्छ।

सन् १९६० को दशकमा भारतीय क्रिकेट टोलीको नेतृत्व गरेका मन्सुर अली खान पटौदीले भारतका लागि ४७ टेस्ट खेलेका थिए, जसमध्ये उनले ४० मा भारतको कप्तानी गरेका थिए।

 उनलाई २१ वर्षको उमेरमा भारतीय टोलीको कप्तानी दिइएको थियो। उनका बुबा अर्थात् सैफ अली खानका हजुरबुबा इफ्तिखार अली खान पटौदी स्वतन्त्रताअघि भारतीय टेस्ट टोलीका सदस्य थिए।

सैफ अली खानका आफन्तहरूमा पाकिस्तानी सेनामा सेवा गरेका मेजर जनरल शेर अली खान पटौदी पनि पर्छन्। पाकिस्तान क्रिकेट बोर्डका पूर्व अध्यक्ष शहरयार खान पनि सैफ अली खानका आफन्तहरूमध्ये थिए। 

मन्सूर अली खानले २७ डिसेम्बर १९६९ मा प्रसिद्ध बलिउड अभिनेत्री शर्मिला टैगोरसँग विवाह गरे। १६ अगस्ट १९७० मा जन्मिएका सैफ अली खानको बाल्यकाल क्रिकेट र फिल्मको बीचमा बित्यो।

हिमाचल प्रदेशको द लरेन्स स्कूलबाट आफ्नो प्रारम्भिक शिक्षा प्राप्त गरेका सैफ अली खानले इङ्गल्याण्डको विन्चेस्टर कलेजमा पनि अध्ययन गरेका थिए। 

द ग्रेट इन्डियन कपिल शो-२ को एक एपिसोडमा सैफ अली खानले एक महान क्रिकेटरको छोरा भए पनि क्रिकेटलाई आफ्नो करियर नबनाउने बारेमा कुरा गरेका थिए। 

कारण उनकी आमा शर्मिला टैगोर थिइन्, जसको नाममा आराधना, अमर प्रेम जस्ता धेरै उत्कृष्ट बलिउड फिल्महरू थिए। सैफले यो कार्यक्रममा भनेका थिए, "मैले अभिनयको जीन मेरी आमा शर्मिला टैगोरबाट पाएको छु।" 

उनले स्वीकार गरे कि उनी आफ्नो बुबाको क्रिकेट विरासतको सम्मान गर्छन्, तर उनकी आमा शर्मिला टैगोरको सिनेमामा प्रभावले उनलाई अभिनयतर्फ आकर्षित गर्यो। 

यसअघि पनि सैफले आफ्नो बुबाले जस्तै खेल्न नसक्ने भएकाले आफू क्रिकेटतर्फ नगएको बताएका थिए। सैफ अली खानको ३० वर्षे फिल्मी करियर उतारचढावले भरिएको छ। 

उनले सन् १९९३ मा फिल्म 'परम्परा' मार्फत बलिउडमा आफ्नो भाग्य अजमाए। तर, यो फिल्मले खास केही गर्न सकेन। 

सैफले धेरै फ्लप फिल्महरूको सामना गर्नुपर्‍यो। 'आशिक आवारा' मा उनको अभिनयको प्रशंसा भयो र उनले फिल्मफेयर अवार्ड पनि जिते। 

यसका साथै अभिनेताको रूपमा सैफको क्षमतामाथि पनि प्रश्न उठाइएको थियो। एक अन्तर्वार्तामा सैफ अली खानलाई सोधिएको थियो कि उनका आमाबाबु दुवैले सानै उमेरमा सफलता पाएका थिए तर उनले आफैंले सफलताको लागि धेरै संघर्ष गर्नुपरेको थियो।
 
यसबारे सैफले भनेका थिए, "मसँग यसको उत्तर छैन तर मलाई लाग्छ हरेक व्यक्तिको बाटो फरक हुन्छ। मलाई कम्तिमा थाहा छ कि मैले सही काम रोजेको छु। काम गर्दा मलाई धेरै रमाइलो हुन्छ। मलाई सफलता मिल्छ कि मिल्दैन। मलाई आशा छ र म गर्नेछु। म अहिले धेरै खुसी छु।"

बिस्तारै सैफ अली खानले फिल्ममा अभिनय गर्ने हरेक सम्भावित तरिका अपनाउन थाले। नब्बेको दशकमा उनी फिल्महरूमा रोमान्टिक एक्सन हिरोको रूपमा देखा परे। २००० पछि उनले देखाए कि उनी कमेडी पनि गर्न सक्छन्। उनले सन् २००१ मा 'दिल चाहता है' मा यो कुरा पूर्ण रूपमा प्रमाणित गरे। 

यो फिल्म हिट भयो र यसपछि उनको करियरले फरक मोड लियो। २००६ को फिल्म ओमकारामा सैफ अली खानको अभिनयले उनलाई केही गम्भीर अभिनेताहरूको सूचीमा राख्यो। सैफले प्रमाणित गरे कि उनी कमेडीको साथसाथै गम्भीर भूमिका पनि खेल्न सक्छन्।
 
तर यसपछि उनले हमशकल्स र ह्याप्पी एन्डिङ्स जस्ता फिल्म गरे, जसका लागि उनले धेरै आलोचना भोग्नुपर्यो। उनी केही समय फिल्मबाट टाढा रहे र त्यसपछि रंगुन लिएर फर्किए। यो फिल्मले बक्स अफिसमा राम्रो व्यापार गर्न सकेन तर सैफले प्रशंसा पाए। 

अनि २०१८ मा सैफ अली खानले सेक्रेड गेम्सको रूपमा वेब सिरिजमा डेब्यू गरे। प्रहरी अधिकृत सरताज सिंहको भूमिकामा उनको भूमिकाको अत्यधिक प्रशंसा गरियो।

सैफ अली खान खुलेर आफ्नो विचार व्यक्त गर्नका लागि प्रसिद्ध छन्। उनले कसरी आफू आध्यात्मिकतातर्फ बढी झुकाव भएको भनेर बताएका छन्। 

सन् २०२१ मा जब सैफ अली खानको फिल्म भूत पुलिस रिलिज हुन लागेको थियो, उनले आफू आध्यात्मिक भएको तर धार्मिक नभएको बताएका थिए। उनले भनेका थिए, "धेरै धर्मले मलाई सताउँछ।" 

भगवान र भूतहरूको बारेमा कुरा गर्दै सैफ अली खानले समाचार एजेन्सी पीटीआईलाई भने, "वास्तविक जीवनमा म नास्तिक हुँ। म धर्मनिरपेक्ष छु यस अर्थमा कि धेरै धर्मले मलाई सताउँछ। किनकि यसले जीवनभन्दा मृत्युलाई बढी जोड दिन्छ। पछि यसले हार मान्छ। मलाई लाग्छ धर्मको धेरै भाग एउटा संगठन जस्तै हो र त्यहाँ धेरै समस्याहरू आउँछन् जसले कसको भगवान राम्रो छ, मेरो वा तपाईंको। म प्रार्थना गर्छु र मेरो ऊर्जा मेरो काममा केन्द्रित गर्छु। म धेरै आध्यात्मिक छु।"

उनको २०२३ को फिल्म आदिपुरुष र ओटीटी शृंखला ताण्डवमा पनि उनका पात्रहरूले विवाद भोगे। सैफ अली खानले आदिपुरुष फिल्ममा लंकेश्वर (रावण) को भूमिका निभाएका थिए, जुन धेरैलाई मन परेन। 
सैफ अली खानले १९९१ मा अभिनेत्री अमृता सिंहसँग विवाह गरे। अमृता सिंह उनीभन्दा १२ वर्ष जेठी थिइन् र त्यसैले यो विवाहको धेरै चर्चा भएको थियो। 

तर १३ वर्षपछि दुवैले २००४ मा सम्बन्ध विच्छेद गरे। सन् २०१२ मा सैफले बलिउड अभिनेत्री करीना कपूरसँग विवाह गरे।

 करिना कपूरले २०१६ मा आफ्नो पहिलो छोरा तैमुर अली खानलाई जन्म दिएकी थिइन्। नाम सार्वजनिक हुने बित्तिकै विवाद भएको थियो। नामको विरोध गर्नेहरूले यो विदेशी आक्रमणकारी शासकको नाम हो भन्दै थिए। 

यद्यपि, जब सैफलाई यो विवादको बारेमा प्रश्न गरिएको थियो, उनले भने, "मलाई यो नाम मन पर्यो। मैले यो नामको ऐतिहासिक महत्वको बारेमा धेरै सोचेको थिइनँ।" 

हालै सैफले कपूर परिवारसँगै प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीलाई भेटेका थिए। त्यो भेटमा प्रधानमन्त्री मोदीले सैफले 'तेस्रो पुस्ता' लाई किन सँगै ल्याएनन् भनेर पनि जान्न चाहन्थे। 
-बीबीसी हिन्दीबाट