स्वस्थ रहने यी चार तरिका, जसले तपाईंको जीवन बदल्नेछ

आजकल हरेक व्यक्ति आफ्नो स्वास्थ्यको बारेमा चिन्तित देखिन्छन्। स्वास्थ्यको बारेमा छलफल अब शहरदेखि गाउँसम्म सामान्य भइसकेको छ।

स्वस्थ जीवनको लागि व्यायाम आवश्यक भएजस्तै आहार र उचित दिनचर्या पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण हुने चिकित्सकहरू बताउँछन्। आफ्नो आहार र व्यायाम गर्ने बानी परिवर्तन गर्न गाह्रो हुन सक्छ, तर यसबाट डराउनु पर्दैन। 

आज अर्थात् अप्रिल ७ तारिख विश्व स्वास्थ्य दिवस हो। यस अवसरमा हामी स्वस्थ रहन सक्ने ती साना परिवर्तनहरू के के हुन् भनेर जानौं।

'द फोर पिलर प्लान' र 'द स्ट्रेस सोलुसन' का लेखक डा. रंगन चटर्जी भन्छन् - स्वस्थ जीवनका चार स्तम्भहरू छन् - खाना, व्यायाम, निद्रा र आराम। यी चारमा भएका साना परिवर्तनहरूले हाम्रो जीवनमा सुधार ल्याउन सक्छ।

१. आफ्नो खाना खाने तरिकामा यी परिवर्तनहरू गर्नुहोस्
डा. चटर्जी आहारको लागि एउटा सजिलो विकल्प सुझाउँछन्। उनी भन्छन् - यदि तपाईंलाई आफ्नो आहार परिवर्तन गर्न वा घटाउन गाह्रो भइरहेको छ भने तपाईंले पूरा दिनको भोजन १२ घण्टाभित्र गर्नुपर्छ। बाँकी १२ घण्टा केही खानु हुँदैन। के तपाईंलाई यो विधि कडाइका साथ पालना गर्दा फाइदा हुन्छ? केही मानिसहरूलाई फाइदा हुन्छ। यो एकदमै साधारण परिवर्तन हो जसले मानिसहरूमा महत्वपूर्ण परिवर्तन ल्याएको मैले देखेको छु।

२. हप्तामा दुई पटक पाँच मिनेटको शक्ति प्रशिक्षण
व्यस्त जीवनशैलीमा जिम जान वा दौडनको लागि समय निकाल्न प्रायः गाह्रो हुन्छ।  रंगन चटर्जी र उनको टोली भन्छन् - हप्तामा दुई पटक पाँच मिनेटको स्ट्रेन्थ ट्रेनिङ प्रभावकारी साबित हुन सक्छ। हामी दौड र कार्डियोको बारेमा कुरा गर्छौं तर मांसपेशीहरूलाई बेवास्ता गर्छौं। मांसपेशीहरूले नै निर्धारण गर्छन् कि हामी उमेर बढ्दै जाँदा कति स्वस्थ हुनेछौं। स्वस्थ रहन मांसपेशीहरू धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छन्।

तीस वर्षको उमेरपछि मानव शरीरले प्रत्येक दश वर्षमा तीन देखि पाँच प्रतिशत मांसपेशी गुमाउन थाल्छ। ५० वर्षको उमेरपछि यो दर अझ बढ्छ।

३. राम्रोसँग निदाउन मद्दत गर्ने केही गर्नुहोस्
राम्रो निद्रा भनेको हामीले हाम्रो जीवनमा प्रायः बेवास्ता गर्ने कुरा हो, तर राम्रो निद्राले हाम्रो जीवन र स्वास्थ्यलाई धेरै राम्रो बनाउन सक्छ। हामीले पर्याप्त र राम्रो निद्रा पाउँछौं भनी सुनिश्चित गर्नुपर्छ।

डा. रंगन चटर्जीसँग राम्रो निद्राको लागि धेरै सुझावहरू छन्, तर एउटा कुरा तपाईंले विचार गर्नुभएको नहुन सक्छ: के तपाईंले दिनमा पर्याप्त घाम पाइरहनुभएको छ?

हाम्रो आन्तरिक घडीहरू काम गरिरहनको लागि हाम्रो शरीरले दिन र रातमा फरक-फरक स्तरको प्रकाश देख्न आवश्यक छ। जाडो महिनाहरूमा यसबारे विशेष गरी सचेत हुनुपर्छ। धेरै मानिसहरू अँध्यारोमा घरबाट निस्कन्छन्, अँध्यारोमा काममा जान्छन्, दिनभरि कार्यालय भित्रै बस्छन् र त्यसपछि अँध्यारोमै घर फर्कन्छन्।

यदि प्रत्येक व्यक्तिले कम्तीमा २० मिनेट घाममा बिताउँछ भने उसले भोलिपल्ट बिहान पहिलेभन्दा बढी ताजा महसुस गर्नेछ।

४. आफ्नो लागि समय निकाल्नुहोस्
तनाव हाम्रो दैनिक जीवनको एक हिस्सा बनेको छ र दुर्भाग्यवश प्रविधि पनि यसको लागि आंशिक रूपमा जिम्मेवार छ।

डा. रंगनाथन भन्छन्, "तपाईं राम्रो, शान्त, आरामदायी निद्राबाट उठ्नुहुन्छ र अचानक अलार्म घडी बज्न थाल्छ। तपाईं आफ्नो फोन हेर्न थाल्नुहुन्छ र त्यसपछि धेरै नीलो प्रकाश सहित सूचनाहरू आउन थाल्छन्। धेरै मानिसहरूको लागि, यो दिनभरि जारी रहन्छ र प्रायः राती सुत्नु अघिसम्म जारी रहन्छ। यस्तो अवस्थामा हामीलाई आराम गर्ने समय हुँदैन।"

दिनमा कम्तिमा १५ मिनेट आफ्नो लागि निकाल्न विज्ञहरु सिफारिस गर्छन्। आफ्नो लागि केहि गर्नुहोस् जसले तपाईंलाई राम्रो महसुस गराउँछ। यस समयमा स्मार्टफोनको प्रयोग नै नगर्नुहोस्। यसो गर्नाले तपाईंको तनाव कम हुन सक्छ।