विचार

उम्मेदवारका आकांक्षीले नेतादेखि मतदातासम्म आर्थिक चलखेलका माध्यमबाट निर्वाचितलाई प्रभावित पार्न सक्छन्। जति आर्थिक चलखेल बढ्छ, त्यति नै पछि जनप्रतिनिधिहरु आर्थिक पूर्तितिर ध्यान केन्द्रित गर्छन्।

अहिलेको मिश्रित निर्वाचन प्रणालीमा यति मतले सुविधाजनक बहुमत हासिल गर्न सकिँदैन। यो यथार्थ बुझेका कांग्रेसका सभापति तथा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा चुनावी तालमेल गर्न तम्तयार बनेका हुन्। गठबन्धन गर्दैमा सबै मतदाता त्यसमै एकीकृत हुन्छन् भन्ने 'ग्यारेन्टी' हुँदैन। तर त्योभन्दा ठुलो चुनौती आन्तरिक षड्यन्त्र र कुण्ठाले थप्छ।

पूर्व राष्ट्रपति, पूर्व प्रधानमन्त्रीहरू, पूर्व मन्त्रीहरू र अन्य केही उच्चपदस्थ नेताहरूले खुलेआम देशको ढुकुटीबाट उपचार खर्च लिएका छन्। दुई वर्ष अगाडि बाहिरिएको तथ्याङ्कलाई आधार मान्ने हो भने दश वर्षमा राज्य कोषबाट प्रत्यक्ष रुपमा नेताहरूको उपचार खर्चको नाममा लगभग चार अर्ब रुपैयाँ निकासा गरिएको छ।

विश्वविद्यालयले राष्ट्रिय सुरक्षा, सामरिक अध्ययन, वैदेशिक मामिला लगायतका विषय पढाउने र विद्यार्थी अफिसर आफैं स्नातकाेत्तरसम्म हुने हुनाले प्राध्यापक कमसेकम पीएचडी हुनुपर्ने छ। अन्यथा यो नयाँ संस्थामा विदेशबाट अरु देशका प्रशिक्षार्थी आउन संकोच मान्नेछन्।

लोकतन्त्र शब्दमा होईन, सारमा खोज्नुपर्दछ। त्यसैले; किन्तु वा परन्तु केही पनि नभनिकन सार्वजनिक प्रशासनलाई संघीयता अनुरुप समयसापेक्ष पुनर्संरचना गरी योग्यता, आवश्यकता, निरन्तरताभित्र क्रमिकता, गतिशीलता तथा नवीनता हुनुपर्छ।

नेपालका वामपन्थी र लोकतन्त्रिक इतिहास राजनीतिक अस्थिरता–स्थिरतासँग जोडिएर प्रश्नहरु उब्जिएका छन्। राजनीतिक दलबीचको झगडा, प्रतिशोध, आग्रह, खुट्टा तानातानको प्रवृत्तिले हाम्रो लोकतान्त्रिक अस्थिरतालाई अप्रत्यक्ष दिशा निर्देश गरेको छ। यी कुराहरुले नै वामपन्थ र कम्युनिष्टहरुको भविष्यलाई संकेत गर्छन्।

कुनै पनि दलले वा समूहले राज्यका विरुद्ध संघर्ष गर्दा आफ्नो तर्फबाट सकेको विद्रोह गर्न सक्छन्। तर धेरै पार्टी भए भने पनि गाह्रो हुने रहेछ।

पछिल्लो पुस्ताले प्रेम छिटोछिटो गर्ने र छिटो समयमै ब्रेकअप हुनुको कारण मष्तिस्कबाट प्रेम गर्नाले हो। मनको आवेगलाई नियन्त्रण गर्ने भनेको मष्तिस्कले हो। आजका किशोराकिशोरी मनबाट मात्रै प्रेम गर्दैछन्। भावनामा बग्दैछन्। गम्भीरपन कम छ।

जनताले छानेका प्रतिनिधिहरूले आवश्यक छलफल गरेर स्वीकृत वा अस्वीकृत गर्नुपर्छ किनकी प्रजातन्त्र भएको कुनै पनि देशमा प्रक्रिया मिचेर जान पाइँदैन र जानु पनि हुँदैन।

कानुनतः नेपालको राजधानी काठमाडौँ हो तर भाषामा हाम्रो राजधानी काठमाडौँ/काठमान्डु/काठमाण्डौ/काठमान्डू/काठमाडौं कुनचाहिँ हो यकिन हुन सकेजस्तै लाग्दैन।